Ukrayna halkı bugün ülkenin 5.cumhurbaşkanını seçmek için sandığa gidiyor. Ülke genelinde kurulan 33 binin üzerindeki sandıkta oy verme işlemi saat 08:00’da başladı. 35 milyon 500 bin 913 seçmenin oy kullanacağı sandıklar saat 20:00’da kapanacak.
Merkezi Seçim Komisyonu, gün içerisinde 3 kez – saat 11:00’da, 14:00’da ve 18:00’da katılım oranı, seçimsandıklarındaki – özellikle de Donetsk ve Lugansk’daki durumla ilgili bilgilendirme amaçlı basın toplantısı düzenleyecek. Günün son basın toplantısı ise oy verme işleminin sona ermesinin ardından – saat 22:30’da gerçekleşecek. Resmi olmayan ilk sonuçların 26 Mayıs’ta sabah saatlerinde açıklanması planlanıyor. MSK’nın kesin olmayan çalışma grafiğine göre, 26 Mayıs’ta saat 11:00’da sonuçlar basın toplantısında açıklanacak. Kesin sonuçların ise 4 Haziran’da açıklanması planlanıyor.
Birinci turda zafer sağlanmazsa, ikinci tur 15 Haziran’da
Seçimin tek turda sonuçlanabilmesi için adaylardan birinin %50’nin üzerinde oy alması gerekiyor. Bu gerçekleşmezse, 15 Haziran’da seçimlerin ikinci turu yapılacak.
Eski Başbakan Yuliya Timoşenko hariç, adayların hepsi oyunu Kiev’de kullanacak. Timoşenko ise kayıtlı olduğu Dneprepetrovsk kentinde oyunu kullandıktan sonra başkente dönecek.
Adaylar
Seçim pusulasında 21 adayın ismi yer alıyor:
Andrey Klimenko – Ukrayna Halk Partisi lideri
Anatoli Gritsenko – Sivil Duruş Partisi lideri, milletvekili
Andrey Grinenko – işadamı
Vadim Rabinoviç – işadamı, Ukrayna Yahudi Kongresi Başkanı
Valeri Konovalyuk – Krizle Mücadele Programları Merkezi Genel Müdürü
Vasili Tsuşko – eski Ukrayna Tekelle Mücadele Komitesi Başkanı
Vasili Kubiyda – Ukrayna Halk Harekatı (Narodnıy Ruh Ukrainı) lideri
Vladimir Saranov – İnteragroexport şirketi Genel Müdürü
Dmitri Yaroş – Sağ Sektör Partisi lideri
Zoryan Şkiryak – eski Kiev belediye meclisi üyesi
Mihail Dobkin – eski Harkov valisi
Nikolay Malomuj – eski Dış İstihbarat Servisi Başkanı
Oleg Lyaşko – Radikal Parti lideri, bağımsız milletvekili
Oleg Tyagnibok – Svoboda Harekatı lideri
Olga Bogomolets – Meydan aktivisti, doktor
Peter Poroşenko – eski Dışişleri Bakanı, milletvekili
Peter Simonenko – Ukrayna Komünist Partisi lideri
Renat Kuzmin – eski Başsavcı Yardımcısı
Sergey Tigipko – Bölgeler Partisi milletvekili
Yuliya Timoşenko – Batkivşina Partisi lideri
Yuri Boyko – eski Başbakan Yardımcısı
Tek favorili seçim
Ülkenin bağımsızlığını kazanmasının ardından ilk kez cumhurbaşkanlığı seçimi yarışının tek favorisi var. Ayrıca, 2004’teki cumhurbaşkanlığı seçiminin ardından ilk kez Doğu ve Batı Ukrayna bölünmesi söz konusu değil.
Seçimin favorisi eski Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi Başkanı Petro Poroşenko. Ukraynalı seçmen, Poroşenko’nun “ekonomik zekasına”, popülist olmayışına, kriz çözücülüğüne güveniyor. Öte yandan, Poroşenko’nun ülkenin tüm bölgelerinde desteğe sahip olması çok önemli faktör olarak görülüyor. Hatta ülkenin güneyinde bile Poroşenko’nun rakiplerini geride bırakması bu seçimin en önemli özelliklerinden…
“Yeni bir yaşam” vadeden Poroşenko’nun bugünkü seçimden birinci çıkmasına kesin gözle bakılıyor. Ancak seçimin en önemli entrikasının – “ikinci tur olacak mı” sorusunun cevabı henüz açık. Bugüne bugüne kadar tercihini belirlemediğini ifade eden %15 ila %30 arasındaki seçmen kitlesi bu konuda belirleyici olacak. Anketler, seçim yaklaştıkça “birinci turda her şey bitsin” düşüncesinde olanların sayısında artış görüldüğünü gösteriyor. Ancak eski Başbakan Yuliya Timoşenko, ikinci turun mutlaka olacağını söylüyor. Reytinglerde Poroşenko’dan, hatta bazen Tigipko ve Gritsenko’dan bile geride kalan Timoşenko, ikinci turda seçimi kendisinin kazanacağına inanıyor. Uzmanlar ise Timoşenko’nun ikinci turu kazanmak için değil, daha yüksek yüzdeli ikincilikle Poroşenko’ya istediğini dikte ettirmek için istediğini düşünüyor…
İkinci tur olur ve Poroşenko ile Timoşenko yarışırsa, bu, Ukrayna tarihinin en ilginç seçimi olacak. Çünkü Poroşenko ve Timoşenko, 2004’teki turuncu koalisyonun hem kurulmasında, hem dağılmasında çok önemli rol alan iki isim. Bir-birilerini neredeyse düşman olarak gören bu iki ismin ülkenin birinci kürsüsü için yarışta karşılaşması çok ilginç bir tesadüf…
En ucuz seçim
Seçimlerin yapılması için devlet bütçesinden 1,2 milyar grivna, yani 215 milyon TL ayrılmış. Uzmanlar, bunun Ukrayna’nın çağdaş siyasi tarihinin en ucuz seçim kampanyası olduğuna dikkat çekiyor. Yapılan araştırmalara göre, cumhurbaşkanlığı seçim kampanyası 2009-2010 senelerindeki kampanyadan defalarca ucuza mal oldu. 2009-2010’da Viktor Yanukoviç seçim kampanyasına 400 milyon dolar para harcamışken, şimdi adayların birlikte harcadığı paranın toplamı 100 milyon dolar civarında.
Adayların fazla masraftan kaçındığını Kiev sokaklarında da görmek mümkün. Ukrayna’nın başkentinde adayların posterlerini bulmak neredeyse imkansız. Adaylardan Poroşenko’nun bölge gezilerine, Timoşenko’nun medya kampanyasına ağırlık verdiği görülüyor. Sokak reklamına en çok para harcayan ise Bölgeler Partisinin adayı, eski Harkov Belediye Başkanı Mihail Dobkin…
Katılım oranının yüksek olması bekleniyor
Seçime katılım oranının son yıllardaki diğer seçimlere göre çok daha yüksek olması bekleniyor. Özellikle Batı Ukrayna’da seçime ilgi çok büyük. Merkezi Seçim Komisyonu, katılım oranının %70’in üzerinde olmasını bekliyor. Yapılan anketlere katılan Ukraynalıların %60’ı seçime kesin katılacağını, %20’si ise büyük olasılıkla oy kullanacağını bildiriyor. Başkent Kiev’de “seçime katılmayacağım” diyen neredeyse hiç yok. Uzmanlar 2004’de yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminden sonra böyle aktiflik görülmediğine dikkat çekiyor. Analistlere göre, ülkenin doğusundaki gerilim olmasaydı, katılım oranı rekor düzeyde olabilirdi.
6,5 milyondan fazla seçmen oy kullanamayacak
Bugünkü seçimde oy kullanamayacak olan işgal altındaki Kırım’da 1 milyon 810 bin seçmen bulunuyor. Bu seçmenlerden yalnız 6 bini Ukrayna anakarasında oy kullanacak. Seçimlerin tehdit altında olduğu Donetsk’de 3 milyon 289 bin, Lugansk’da ise 1 milyon 771 bin seçmen var. Bu seçmenlerin büyük bir kısmı da oy kullanamayacak.
Donetsk ve Lugansk’da 44 seçim bölgesinden 9’unda seçim yapılabilecek
Merkezi Seçim Komisyonu Başkanı Mihail Ohendovski’nin yaptığı açıklamaya göre, Lugansk vilayetindeki 12 seçim bölgesinden sadece 2’sinde – Svatovo ve Belovodsk kentlerinde seçimleri gerçekleştirmek mümkün olacak. Ohendovski, Donetsk’de seçim yapılacak bölgelerin sayısını açıklamadı, ancak kolluk kuvvetlerinin yaptığı açıklamaya bakılırsa, burada da 22 seçim bölgesinden sadece 7’si çalışabilecek. İçişleri Bakan Yardımcısı Sergey Yarovoy’un yaptığı açıklamaya göre, kolluk kuvvetleri bugün itibari ile Donetsk’de 7, Lugansk’da 2 seçim bölgesinde seçmene güvenlik garantisi verebiliyor. Özellikle de Donetsk’e bağlı Slavyansk, Krasnıy Liman, Kramatorsk, Drujovka, Artyomovsk, Konstantinovka, Gorlovka, Enakievo, Torez, Makeevka, Antratsit, Rovenka ve diğer kentlerde güvenlik garantisi yok. Donetsk merkezdeki 5 bölgesel seçim komisyonu da ayrılıkçıların elinde. Donetsk ve Lugansk’da son günlerde ayrılıkçılar sandık görevlilerini ve seçim komisyonları başkanlarını kaçırarak tehdit ediyor. Çoğu bölgelerde sandık görevlileri, korktukları için istifa dilekçesi yazıyor. İçişleri Bakanlığının açıklamasına göre, bugüne kadar iki vilayette ayrılıkçılar seçim komisyonlarına ve sandık görevlilerine üyelerine yönelik 62 suç işledi.
Güvenliği 92 bin kişi sağlayacak
Ukrayna genelinde seçimin güvenliğini 65 bin polis, 15 bin Devlet Olağanüstü Haller Servisi personeli, 17 bin sivil aktivist ve Ulusal Muhafız Alayı askerleri sağlayacak.
İki sandık önü anket yapılacak
Ukrayna’nın çağdaş siyasi tarihinin en zor dönemine denk gelen cumhurbaşkanlığı seçimi bir çok özelliği ile seçiliyor. Bu özelliklerden birisi de sahtekarlık beklentisinin çok az olması. Ukraynalıların büyük çoğunluğu seçimlerin dürüst ve adil olacağına inanıyor. Uzmanlar da bu seçim kampanyasında idari kaynakların neredeyse hiç kullanılmadığına, seçmenlerin parayla satın alınması, korkutulması gibi durumlara çok az rastlanıldığına dikkat çekiyor. Analistler, küçük çaplı ihlaller olsa dahi, seçim sonuçlarını etkileyecek hilelerin beklenmediğini bildiriyor.
Ancak yine de hileye karşı önlemler alınmış durumda. Çoğu sandıklarda gözlem kameraları kurulmuş. Seçimin demokratik yapılması geçici hükümetin öncelikli hedefi olduğu için maksimum şeffaflık sağlanması için çaba gösteriliyor.
Bugün iki sandık çıkışı anket yapılacak – ulusal sandık önü anket ve Ukrayna genelini kapsayacak televizyon anketi. Ulusal sandık önü anketini Ukrayna’nın en ünlü kamuoyu yoklama kuruluşlarından – Kiev Uluslararası Sosyoloji Enstitüsü ve Razumkov Merkezinden oluşan konsorsiyum gerçekleştirecek. Bu anket çerçevesinde Kırım hariç, ülke genelinde 400 sandıkta 17 bin seçmenle gerçekleştirilecek. Sandık önü anketin ilk sonuçları sandıklar kapandıktan 1 dakika sonra – saat 20:01’de açıklanacak. Saat 23:00’da ise geç kapanan sandıkların sonuçları açıklanacak. Sandık önü ankete ilişkin detaylı raporun ise 3 Haziran’da açıklanması bekleniyor.
Televizyon anketini ise İCTV, 1+1, Ukrayna ve İnter televizyonlarının siparişi üzerine TNS v Ukraine adlı şirket gerçekleştirecek. Bu anket 610 sandıkta 20 bin seçmen arasında gerçekleşecek, sonuçları ise 20:00’da açıklanacak.
Uluslararası gözlemci sayısı 3500’ü geçti
Cumhurbaşkanlığı seçimini izleyecek uluslararası gözlemci sayısı 3607’ye ulaştı. Düne kadar bu rakam 2784 idi. Ancak dün Merkezi Seçim Komisyonu Demokratik Seçimler için Avrupa Platformu adlı uluslararası kuruluşun 823 kişilik gözlemci heyetine de seçimi takip etmek için izin verdi. Merkezi Seçim Komisyonu daha önce bu teşkilata, gözlemcilerinin Rusya Federasyonu vatandaşları olması nedeniyle izin vermemişti, ancak Kiev Temyiz Mahkemesi kararı iptal etti. Ardından Merkezi Seçim Komisyonu da kararını değiştirdi ve 1 günde 823 gözlemcinin akreditasyonunu yaptı. Böylece, Rus gözlemciler de Ukrayna’daki seçimi takip edebilecek. Ancak Rusya devleti resmi olarak temsilci gönderen ülkeler sırasında değil, çünkü Ukrayna, çağdaş tarihinde ilk kez Moskova’ya gözlemci için davet göndermedi.
Uluslararası gözlemcilerin büyük kısmı uluslararası kuruluşları temsil ediyor. Seçime gözlemci gönderen uluslararası kuruluş sayısı 20’ye ulaştı. En büyük gözlemci misyonu AGİT’e ait. AGİT, seçimi 900 kısa süreli, 100 uzun süreli gözlemci ile takip ediyor.
Bunun yanı sıra 19 ülke de seçime kendi gözlemcilerini gönderdi. ABD, Avrupa Birliği, Kanada, İspanya, İngiltere, Danimarka, Japonya ve diğer ülkeleri temsil eden gözlemci sayısı 302. Bu rakamın yaklaşık 100’ü Amerikalı gözlemciler…
Rus gazetecilere geçiş yok
Erken cumhurbaşkanlığı seçimini dünyanın 75 ülkesini temsil eden yüzlerce medya mensubu takip ediyor. Akreditasyon prosedürü çok kolay. Gazetecilerin çalıştığı medya kuruluşunun bir mektubu yeterli. Akreditasyon süresiyle ilgili her hangi sınırlama yok. Ayrıca, gazetecilerin kendi kimlikleri ile de seçim sandıklarında süreci takip edebilecekleri bildiriliyor. Tek istisna Rus gazetecilere uygulanıyor. Bazılarının akreditasyon işleminin yapılmış olmasına rağmen, Rus gazetecilerin ülkeye gelişine Ukrayna yönetimi sıcak bakmıyor. Kiev’de bulunan Rus gazetecilere her hangi ayrımcılık ve agresiflik uygulanmıyor, ancak çoğu Rus gazeteciler MSK’da akreditasyon yaptırmış olmalarına rağmen Ukrayna sınırından geri çevriliyor.
Kievliler hem de belediye başkanını seçecek
Bu arada, Ukrayna’da bugün sadece cumhurbaşkanlığı seçimi yapılmıyor. İvano Frankovsk vilayeti, Başbakan Yardımcısı görevine atanan Aleksandır Sıç’ın yerine yeni milletvekilini seçiyor. Bunun yanı sıra, Odessa, Nikolayev, Herson, Çernovets de dahil, 11 şehirde belediye başkanları ve belediye meclisi üyeleri seçiliyor. Kiev Belediye Meclisinin 120 üyesi de bugün belirleniyor. Kiev Belediye Meclisi için 35 partinin üyeleri başvuruda bulundu.
Daha da önemlisi, bugün Ukrayna’nın vilayete değil, direkt merkeze bağlı başkentine belediye başkanı da seçiliyor.
Kiev Belediye Başkanı olmak için 19 aday yarışıyor. Seçimler bir turda tamamlanacak. 2 milyon 138 bin Kiev seçmeni 1086 sandıktan hangisinde isterse, belediye başkanı için oy kullanabilecek. Sonuçlar 30 Mayıs’a kadar açıklanacak.
Belediye başkanlığı için yarışan adayların çoğu seçim deneyimi olan politikacılar. İlk kez Bölgeler Partisi belediye başkanlığı yarışında yer almıyor.
Anketlere göre, belediye başkanlığı yarışının favorisi, cumhurbaşkanlığı seçiminde Petro Poroşenko’yu destekleyen ünlü boks şampiyonu, Reform İçin Demokartik İttifak (UDAR) Partisi lideri Vitali Kliçko. Bu, Kliçko’nun belediye başkanlığı için üçüncü girişimi. Anketlere göre, Kievlilerin %52’si Kliçko’yu destekliyor.
Kiev belediye başkanlığı seçimi için diğer iddialı adaylar ise Kiev Valisi Vladimir Bondarenko ve Batkivşina milletvekili Nikolay Katerinçuk.
Kiev’de uzun süredir belediye başkanı görevi boş. Bu görevde bulunan Leonid Çernovetskiy 2012 senesinde istifa etmişti. Ukrayna yasalarına göre, yerel yönetimlere seçimler 5 yılda bir yapılıyor. Kiev Belediye Meclisinin şimdiki üyeleri mayıs 2008’de seçilmiş, görev süreleri geçtiğimiz haziran ayında dolmuştu. Şubat ayında ülkede yaşanan değişikliğin ardından parlamento Kiev Belediye Başkanı ve Kiev Belediye Meclisi seçimlerinin de 25 Mayıs’ta yapılmasına karar verdi. Kiev Belediye Meclisi üyeleri karışık sistemle – yarısı parti listesi, yarısı ise dar seçim bölgesi sistemiyle seçiliyor. Bugün seçilecek belediye başkanı ve belediye meclisi üyeleri yalnız bir buçuk sene yetkili olacak. 2015 senesinde Ukrayna’da yapılacak belediye seçimlerinde onlar da yeniden seçilecek.
Kiev’de belediye başkanlığı konusu oldukça tartışmalı. Zira merkeze bağlı başkentin bir belediye başkanı varken bir de Cumhurbaşkanı tarafından atanan şehir yöneticisi bulunuyor. Bu, 2006 senesinden itibaren uygulanıyor. Şimdi iktidarda olan siyasi güçler muhalefette oldukları dönemde bu iki görevi yeniden birleştireceklerini ve Kiev Belediye Başkanını iki turda seçeceklerini vadediyorlardı. Ancak bu vaadi gerçekleştiremediler – ilgili yasa parlamentodan oy alamadı…
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder